Aparat stały

Leczenie ortodontyczne to przede wszystkim aparat ortodontyczny stały. Najczęściej jest to aparat metalowy, lecz decyzję, co do wyboru aparatu podejmuje ortodonta wraz z Pacjentem. Aparat na zęby możemy stosować u młodych Pacjentów, a także u osób dorosłych niezależnie od wieku. Aparaty stałe to urządzenia składające się z różnego rodzaju zaczepów (zamków, pierścieni) osadzonych za pomocą specjalnych klejów na stałe do powierzchni zębów. Zaczepy te stanowią umocowanie dla sprężystych drutów, będących właściwym źródłem siły działającej na zęby, którą dyktuje ortodonta. Dzięki temu, iż aparaty stałe wywierają siłę bez przerwy, przez cały okres leczenia, pozwalają na osiągnięcie precyzyjnych efektów leczniczych. Leczenie aparatem stałym trwa w zależności od wady zgryzu od roku do trzech lat.

W zależności od potrzeb leczniczych i estetycznych Pacjenta, nowoczesna ortodoncja oferuje różne rodzaje aparatów ortodontycznych:

Aparat ortodontyczny metalowy

Precyzyjny i tańszy aparat na zęby. Aparat metalowy daje możliwość tworzenia indywidualnego wizerunku poprzez zastosowanie kolorowych gumek utrzymujących łuk.
Aparat ortodontyczny estetyczny

To przede wszystkim aparat ortodontyczny porcelanowy (w kolorze zęba), lub aparat ortodontyczny kryształowy (jego inna nazwa to aparat szafirowy), jedyne całkowicie przezroczyste zamki ortodontyczne, mniej widoczne, lecz także mniej wytrzymałe mechanicznie. Aparat kryształowy to idealne rozwiązanie dla wymagających Pacjentów.
Leczenie ortodontyczne – przebieg:

1. Konsultacja ortodontyczna
2. Plan leczenia ortodontycznego-przedstawienie i omówienie planu
3. Właściwe leczenie ortodontyczne
4. Wizyty kontrolne
5. Faza retencji/stabilizacji

Ad.1
Konsultacja ortodontyczna – podczas pierwszej wizyty ortodonta przeprowadza dokładny wywiad z Pacjentem w celu jak najpełniejszego zrozumienia przyczyn zgłoszenia się na wizytę oraz zapoznaje się z potrzebami i oczekiwaniami Pacjenta. Na pierwszej wizycie lekarz ortodonta zleca wykonanie szczegółowych badań pozwalających na postawienie pełnej diagnozy i ustalenie indywidualnego planu leczenia:

• badanie zewnątrz i wewnątrzustne
• pobranie wycisków do gipsowych modeli diagnostycznych uzębienia
• dokumentacja fotograficzna (zewnątrz i wewnątrzustna-wykonuje ją lekarz ortodonta w gabinecie)
• zdjęcia rentgenowskie:  pantomogram, zdjęcie boczne czaszki, czyli zdjęcie cefalometryczne

Ad. 2
Przedstawienie planu leczenia – podczas drugiej wizyty ortodonta przedstawia Pacjentowi plan leczenia ortodontycznego, uwzględniający przebieg i przewidywany czas trwania leczenia ortodontycznego, by móc dokładnie określić na jak długo aparat na zęby powinien być założony. Ustalony na podstawie wykonanych badań, ten plan ma zagwarantować Pacjentowi uzyskanie jak najlepszego wyniku pod względem estetyki, funkcji i stabilności. Jest to również moment przeznaczony na ewentualne pytania Pacjenta i wybór aparatu (to, czy będzie to aparat metalowy, porcelanowy, czy też kryształowy/szafirowy, zależy w dużej mierze od Pacjenta). Przy wyborze aparatu należy uwzględnić także koszty leczenia aparatem stałym. Po zaakceptowaniu przez Pacjenta planu leczenia, ortodonta rozpoczyna właściwe leczenie ortodontyczne.

Ad. 3
Rozpoczęcie właściwego leczenia –  to wydanie Pacjentowi aparatu ruchomego lub założenie aparatu stałego. Lekarz ortodonta przedstawia Pacjentowi wszelkie wskazania ortodontyczne i konieczne porady.

Ad. 4
Wizyty kontrolne – celem tych obligatoryjnych wizyt jest kontrola przebiegu leczenia i aktywacja aparatów:

• aparaty stałe co 4-6 tygodni
• aparaty ruchome co 2-4 miesiąc

Ad. 5
Leczenie ortodontyczne to też faza retencji, stabilizacji. Niezbędnym etapem po zdjęciu aparatu stałego jest faza bierna leczenia, stabilizująca osiągnięte wyniki i zapobiegająca nawrotowi wady. Po zdjęciu aparatu, oczyszczeniu zębów z kleju i wypolerowaniu, ortodonta przykleja w łuku dolnym specjalny drucik (retainer) do wewnętrznej powierzchni zębów. Na łuk górny Pacjent otrzymuje również retencję, jest to ruchoma akrylowa płytka, którą bezpośrednio po zdjęciu aparatu stałego należy nosić w dzień i w nocy, później czas jej noszenia jest stopniowo redukowany, w niektórych przypadkach wady zgryzu oprócz płytki konieczny jest także retainer w łuku górnym.

Higiena w trakcie leczenia ortodontycznego:  do rozpoczęcia leczenia niezbędne jest, aby zęby były wyleczone, bez osadu i kamienia nazębnego, a dziąsła bez oznak stanu zapalnego. Zachowanie higieny jest najważniejszym wymogiem, aby leczenie aparatem stałym zakończyć z oczekiwanym sukcesem. Pacjent nie przestrzegający zasad higieny jamy ustnej nie może być leczony tą metodą. Utrzymanie właściwej higieny po założeniu aparatu staje się trudniejsze, ale nie niemożliwe. Zęby należy czyścić starannie po każdym posiłku. W codziennej pielęgnacji zębów można wspomagać się szczoteczkami jednopęczkowymi, nićmi dentystycznymi oraz płynami do płukania jamy ustnej.

Dokładną instrukcję utrzymania higieny jamy ustnej   Pacjentowi przekazuje lekarz ortodonta . Szczoteczka do zębów musi towarzyszyć Pacjentowi w domu, pracy lub szkole oraz na wizytach u stomatologa-ortodonty. Aparat ortodontyczny sam z siebie  nie wywołuje próchnicy, natomiast zaniedbanie higieniczne może prowadzić do odwapnień (białych plam), przerostów dziąseł oraz ubytków próchnicowych. W przypadku radykalnego zaniedbania higieny ortodonta ma prawo odmówić dalszego leczenia Pacjenta.

Aby leczenie ortodontyczne było efektywne, konieczna jest pełna współpraca Pacjenta z lekarzem, a w przypadku dzieci także z rodzicami czy opiekunami.

Leczenie aparatem stałym-dyskomfort

W przypadku wyboru metody leczenia aparatem stałym, zaraz po założeniu aparatu lub kilka dni później (drugi, trzeci dzień) może pojawić się uczucie dyskomfortu, a nawet ból, szczególnie przy gryzieniu twardych pokarmów. Objawy te powinny jednak ustąpić w ciągu tygodnia od rozpoczęcia leczenia, a przyzwyczajenie się do aparatu zajmuje zwykle kilka dni. Wskazane jest ograniczenie się do spożywania miękkich pokarmów. Podobne odczucia, lecz o mniejszym natężeniu, mogą wystąpić po wizycie kontrolnej, na której dokonywana jest aktywacja aparatu stałego. Odstające elementy aparatu ortodontycznego mogą drażnić błonę śluzową policzków i warg, ale znakomitym remedium na tę uciążliwość jest specjalny wosk, który ortodonta przykleja do aparatu, a błona śluzowa szybko przyzwyczaja się do nowych warunków. W przypadku przedłużających się dolegliwości bólowych zaleca się łagodne środki przeciwbólowe. Podczas całego leczenia ortodontycznego należy unikać pokarmów twardych, ciągnących się i lepkich.

Pokarmy te mogą uszkodzić aparat, co wydłuża i komplikuje leczenie oraz utrudnić oczyszczanie zębów.
Aparat stały estetyczny posiada zamki ortodontyczne, których wybór wiąże się z koniecznością ograniczenia spożywania mocnej kawy, herbaty, niektórych napojów (np. z czarnej porzeczki) i potraw oraz palenia papierosów. Produkty te sprzyjają tworzeniu się trudnego do usunięcia osadu.